Eigentijds rustiek of ecologisch strak: met Mosa kan het allemaal!

Mosa is van alle markten thuis. Openbare ruimten, hotels, kantoren, noem maar op. Maar ook in de private woningbouw staan de tegels meer dan hun mannetje. Getuige daarvan de verhalen van architect Frederik Wattecamps (Architects in Motion) en interieurarchitect David Gysenbergs, die Mosa-tegels integreerden in een privéwoningproject. “De Mosa-tegel is een winnaar op – letterlijk en figuurlijk – veel vlakken”, klinkt het.

In Olmen, een deelgemeente van Balen in Antwerpen, gaat in het groen een prachtige eengezinswoning met poolhouse schuil. Architectenbureau Architects in Motion uit Turnhout kroop achter de tekentafel voor dit project en ontwierp een moderne evocatie van de typische langegevelboerderij uit the good old days. Een originele insteek voor een ontwerp dat heel wat creativiteit vereiste.

“De grootste uitdaging bestond erin het programma van eisen in te passen in 1.000 kubieke meter”, steekt architect Frederik Wattecamps van wal. “Het gaat hier immers om een zonevreemde woning in landbouwgebied.” De ontwerpers pijnigden hun hersenen, met als geslaagd resultaat een woning die opgeleverd werd in februari 2015 met onder meer drie slaapkamers en bijhorende badkamers, een bureau en een ondergrondse speelkelder. Aan de woning grenst een poolhouse met een garage die daarop aansluit. Een gascondensatieketel, ventilatiesysteem D en een zonneboiler lenigen de technische noden.

Moderne langegevelhoeve

De gekende langegevelboerderij die je vaak tegenkomt in de Kempen, vormde het esthetische uitgangspunt van het ontwerp. “Op de locatie van deze woning stond vroeger zo’n typische boerderij met een grote schuur”, weet Wattecamps. “Voor het hoofdvolume hebben we ons daarom laten inspireren door de typologie van een langegevelhoeve. Met het poolhouse en de garage alluderen we op de achterliggende hooischuur van vroeger. De witte volumes links en rechts van het hoofdvolume refereren naar de witgekalkte muren die destijds het erf omzoomden en zorgen voor de nodige privacy.”

De gekozen materialen passen perfect binnen het historisch kader waarop het ontwerp van AIM zinspeelt. “We wilden het gevoel van het archetypische hellende dak oproepen, waardoor de keuze al snel viel op de Terra Maestricht 208 V 60x120 centimeter van Mosa”, verklaart Wattecamps. “Met deze bruinrode tegel met hier en daar zwartere vlammen bereikten we het dichtst de keramiekkleur die we voor ogen hadden. Het mooie contrast met de witte volumes bleek een surplus.”

Hoge slagvastheid

Om de oude dakpan zo goed mogelijk te benaderen, liet AIM de tegels verzagen tot 30x120 centimeter. Door de bouwheer zelf nota bene, want hij is zaakvoerder van het bedrijf Drooghmans geveltechnieken. “Samen met de bouwheer kozen we ervoor om de tegels in overlapping te plaatsen, zoals gebruikelijk bij dakpannen”, vertelt Wattecamps. “De tegels zijn aan de achterzijde telkens ingeboord om aluminium clips te kunnen installeren. Met die clips werden ze vervolgens op een aluminium regelwerk vastgehaakt.”

Geen eenvoudige procedure, maar net dan komen de kwaliteiten van de Mosa-tegels bovendrijven, vindt Wattecamps. “De tegels getuigen van een hoge slagvastheid. Je kan werken met verankeringen zonder dat de tegels barsten. Daarnaast zijn ze, ondanks de grote oppervlakte, enorm vlak en kleurvast, zelfs bij grote volumes. Daardoor ziet ons ontwerp er enorm strak uit.”

Omgekeerd wonen

Ook in Sint-Truiden vinden we een boeiend Mosa-project terug. Eind 2015 betrok interieurarchitect David Gysenbergs zijn nieuwe woning in het kloppend hart van Haspengouw. In eerste instantie zochten de architect en zijn echtgenote een woning om te verbouwen. Na aankoop bleek het pand echter in dergelijke slechte staat, waardoor afbreken en opnieuw bouwen de enige optie was. “Mijn vrouw wilde geen strakke architectuur, genre witte doos”, vertelt Gysenbergs. “Daardoor belandde ik na enig opzoekwerk bij natuurlijke bouwmaterialen.” Strobaalarchitect Peter Vos van Architectengroep Barchi uit Riemst overtuigde het koppel om ecologisch te gaan bouwen, met als resultaat een moderne strobaalwoning met een warm karakter.

“Omgekeerd wonen”, zo omschrijft Gysenbergs de indeling van de woning. Ook gekend als de bel-etagewoning in de architectuurgeschiedenis. Het pand situeert zich in een drukke lintbebouwing, waardoor Gysenbergs de leefruimtes op de verdieping onderbracht. “Door deze ruimtes weg te halen van de straatkant, krijg je zichtlijnen op de groene omgeving. Dat geeft een loftgevoel. De vide achteraan draagt daaraan bij”, stelt Gysenbergs. Zelf verzorgde hij het feitelijke ontwerp en de indeling van zijn woning. Architect Peter Vos ontwierp de structuur en werkte het technische verhaal uit.

Stro, leem en kalk

Isoleren met stro? Hoewel deze techniek bij veel mensen de wenkbrauwen doet fronsen, is het een ecologisch bouwprincipe dat aan terrein wint. De basis van Gysenbergs’ woning bestaat uit een skelet met gelamineerde balken. De ruimte daartussen werd opgevuld met stro. De geïsoleerde muren kregen aan de binnenzijde een laagje leem mee, dat instaat voor de brandveiligheid, luchtdichtheid en een aangenaam klimaat in de woning. Aan de buitenzijde werden ze bepleisterd met kalk. De binnenmuren zijn Metal Stud-wanden bekleed met Fermacell, een ecologische variant van Gyproc. “Qua technieken kozen we voor een warmtepomp, vloer- en wandverwarming”, aldus Gysenbergs. Met resultaat, want de lage energiewoning reduceerde de stookkost in 2015 tot 400 euro.

Confrontatie modern-rustiek

Als interieurarchitect koos Gysenbergs ervoor om met strak maatwerk de confrontatie aan te gaan met de natuurlijke materialen. “Ingebouwd kastenwerk staat garant voor een open en ruimtelijk gevoel in onze woning. Ook de strakke vloer maakt deel uit van het spel tussen modern en rustiek.” In de badkamer viel de keuze van Gysenbergs voor wandbetegeling op de Mosa Solid 5102 V in verschillende formaten. Als vloerbekleding maakt de Mosa Maestricht 204 V de schone schijn. In de woonkamer gaat deze tegel in dialoog met een gerecupereerde patroontegel die functioneert als een stenen tapijt. "Deze agaatgrijze tegel kozen we in functie van onze patroontegels, die een aantal overeenkomstige grijswaardes hebben.”

Winnaar op veel vlakken

Gysenbergs was naar eigen zeggen na de eerste kennismaking met Mosa-tegels meteen verkocht. Vooral omdat het grote Mosa-gamma telkens weer boeiende combinaties toelaat bij nieuwe projecten. “Sindsdien ga ik in mijn beschrijvingen altijd voor een combinatie uit het Mosa-aanbod. Door de ongeglazuurde laag blijven de tegels mat. Voor zover ik weet zijn er weinig tot geen vergelijkbare keramische tegels op de markt.” Een ander pluspunt is dat de tegels enorm hard zijn. Gysenbergs: “Op 100 vierkante meter hebben we hier drie slijpschijven versleten omdat ze scheef trokken van de hitte. De tegels zijn enorm sterk en worden dan ook veel gebruikt in openbare ruimtes. Kortom: een winnaar op – letterlijk en figuurlijk – veel vlakken.”